Anahita (Pers Mitolojisi)

Anahita, Pers Mitolojisinde Zerdüştlük öncesinde tapınılan su, savaş ve bereket tanrıçası olup, ‘Anaitis’ ve ‘Aredvi Sura Anahita’ (Güçlü, lekesiz, saf) adlarıyla da bilinmekteydi.

Tanrıça Anahita

Avesta’ya göre sırtında altın bir pelerin, belinde kemer, boynunda kolye ile sekiz güneş ışığı okunun yanı sıra yıldızlarla süslenmiş altın bir taç giymiş iri göğüslü güzel bir kadın olarak tasvir edilen (Yaşt 5, 126) Anahita başlangıçta bi su tanrıçası olarak düşünülmüştür. Zamanla yaratım sürecine katkı sağlayan ve insanları düşmanlarından koruyan bir ana tanrıça olarak düşünülmüştür. Avesta takviminin sekizinci ayın 10. Günü adandığı tanrıça güvercin ve tavuskuşu ile ilişkilendirilmekteydi. Sonradan Orta Farsça konuşulan dönemde Ardvi Sur olarak adlandırılan Anahita Anadolu kültüründe özellikle Ermenilerce ana tanrıça olarak görülmüştür. Ermenistan’da Anahid adıyla bilinen tanrıça onuruna eski Ermeni takviminin ilk ayı olan Navasard’ın onbeşinci gününde en yakın nehrin kenarında ‘Altın Ana’ festivali düzenlenip buzağı kurban edilmekte, Aramazt ve Vahakn ile birlikte Ermenistan’ın üç koruyucu tanrısından birisi kabul edilmekteydi. Artaxerxes döneminde (MÖ 436-358) Soesa, Ekbatana ve Babil’de adına pek çok tapınak inşa edilmiştir. Bazen tanrı Mithra’nın eşi olarak da tanımlanan Anahita doğuya özgü ana tanrıça motiflerinden birisi olup Babil aşk ve bereket tanrıçası İştar ile aralarındaki benzerlikler Perslerin MÖ 6. yüzyılda Babil’i keşfetmelerinin ardından artmıştır. Eski Ermeni takviminde ayların 19. Gününe adını veren tanrıçanın Erzincan civarında önemli bir tapınağı olduğu bilinmekteydi. Anahita, Yunanistan’da Artemis ve Aphrodite ile eş tutulmuştur.

Kaynak: Özhan Öztürk. Dünya Mitolojisi. Nika Yayınları. Ankara, 2016